فصل ششم – نظارت شورای نگهبان
ماده 63- وزارت كشور پس از كسب نظر شورای نگهبان آمادگی برای اجرای انتخابات را به استحضار رهبر یا شورای رهبری می رساند و دستور مقام رهبری را به شورای نگهبان اعلام می دارد.
ماده 64-پیش از شروع انتخابات از سوی شورای نگهبان 5 نفر از افراد مسلمان مطلع و مورد اعتماد، دارای حسن سابقه، با اكثریت مطلق آراء اعضای شورا نگهبان به عنوان «هیأت مركزی نظارت بر انتخابات خبرگان» انتخاب و به وزارت كشور معرفی می شوند.
* تبصره- از پنج نفر عضو هیأت مركزی نظارت، حداقل یك نفر باید از فقهای شورای نگهبان باشد.
ماده 65- هیأت مركزی نظارت شورای نگهبان بر كلیه مراحل و جریان های انتخاباتی و اقدامات وزارت كشور كه در امر انتخابات مؤثر است و هیأت های اجرایی و آنچه مربوط به صحت انتخابات می شود، نظارت خواهد كرد.
ماده 66- هیأت مركزی نظارت شورای نگهبان بر كلیه مراحل و جریان های انتخاباتی و اقدامات وزارت كشور كه در امر انتخابات مؤثر است و هیأت های اجرایی و آنچه مربوط به صحت انتخابات می شود، نظارت خواهد كرد.
ماده 67- شورای نگهبان در هر مورد كه صلاح بداند، می تواند رأساً تمام یا برخی از ناظرین را انتخاب نماید.
ماده 68- شورای نگهبان در صورت مشاهده تعلل یا مسامحه یا قصور در انجام وظیفه از طرف هر یك از اعضای هیأت مركزی نظارت بر انتخابات نسبت به بركناری یك یا تمام اعضای هیأت مذكور اقدام و جانشین آنان را تعیین و معرفی خواهد كرد.
ماده 69- هیأت مركزی نظارت شورای نگهبان بر انتخابات خبرگان می تواند در صورت مشاهده تخلف یا قصور ناظرین حوزه انتخابیه نسبت به بركناری و تعیین و معرفی جانشین آنان اقدام نمایند.
ماده 70- در صورت بركناری یا استعفاء و یا بروز هرگونه حادثه ای كه منجر به عدم امكان شركت یك یا چند نفر از اعضای هیأت مركزی نظارت بر انتخابات و یا ناظرین حوزه انتخابیه در جلسات بشود، به ترتیب جانشین آنان از طرف شورای نگهبان یا هیأت مركزی نظارت انتخاب و معرفی می شود.
ماده 71- هیأت مركزی نظارت شورای نگهبان بر انتخابات خبرگان در اولین جلسه از بین خود نسبت به انتخاب رئیس، یك نایب رئیس، یك دبیر، سخنگو و منشی اقدام می نماید و محل كار خود را تعیین و به ستاد انتخابات كشور اعلام می دارد.
* تبصره- هیأت مركزی نظارت شورای نگهبان بر انتخابات خبرگان می تواند برای انجام مسؤولیت محوله، محل كار خود را در وزارت كشور قرار دهد.
ماده 72- جلسات هیأت مركزی نظارت شورای نگبان با حضور چهار نفر رسمیت می یابد و تصمیمات آن با حداقل سه رأی معتبر است.
ماده 73- كلیه نظرات و تصمیمات شورای نگهبان كه با رعایت قانون انتخابات خبرگان و آئین نامه اجرایی آن اتخاذ و به وزارت كشور و هیأت مركزی نظارت بر انتخابات ابلاغ می گردد، قطعی و لازم الاجرا است.
ماده 74- شورای نگهبان می تواند برحسب نظارت مستقلاً انتخابات را در هر یك از مراحل در كل و یا بعضی مناطق حوزه انتخابیه با ذكر دلیل باطل اعلام كند.
ماده 75- ابطال كل انتخابات یك حوزه انتخابیه یا توقف انتخابات و همچنین ابطال انتخابات شعبی كه در سرنوشت انتخابات حوزه انتخابیه تأثیر تعیین كننده دارند، از اختیارات خاص شورای نگهبان است.
ماده 76- هیأت مركزی نظارت شورای نگهبان بر انتخابات خبرگان در اجرای ماده 66 نسبت به تعیین ناظر یا ناظرین بر انتخابات هر حوزه انتخابیه اقدام و یك نسخه از صورت جلسه انتخاب ناظرین و رونوشت احكام صادره را به ستاد انتخابات كشور ارسال می دارد.
ماده 77- ستاد انتخابات كشور بلافاصله پس از دریافت صورت جلسه مربوط به انتخاب ناظرین هر حوزه انتخابیه، مراتب را به فرماندار شهرستان مركز استان ابلاغ می نماید.
ماده 78- گزارشاتی كه ناظرین به هیأت مركزی نظارت شورای نگهبان بر انتخابات خبرگان واصل می شود، در جلسات هیأت مركزی نظارت مطرح و مورد بررسی قرار می گیرد.
ماده 79- شكایاتی كه در جریان برگزاری انتخابات از هیأت های اجرایی و ناظرین شورای نگهبان و مباشرین وزارت كشور به هیأت مركزی نظارت شورای نگهبان بر انتخابات خبرگان واصل می شود، در جلسه هیأت مركزی نظارت مطرح و حسب اهمیت موضوع یكی از طرق زیر مورد رسیدگی قرار می گیرد.
الف – ارسال شكایت به ناظرین استان جهت رسیدگی و اعلام نتیجه گی و اعلام ب – اعزام بازرس از مركز
* تبصره 1- هیأت مركزی نظارت شورای نگهبان بر انتخابات خبرگان می تواند بازرسان اعزامی خود را از بین كارمندان دولت انتخاب نماید.
وزارتخانه ها و سازمان های دولتی و وابسته به دولت مكلفند با مأموریت كارمندانی كه در جریان انتخابات همكاری می نمایند، موافقت نموده و مدت مأموریت آنان را جزء خدمت اداری محسوب دارند
* تبصره 2- هیأت مركزی نظارت شورای نگهبان رونوشت احكام بازرسان اعزامی را به استانداری یا فرمانداری یا بخشداری مربوط و ستاد انتخابات استان و ستاد انتخابات كشور ارسال می دارد.
ماده 80- هیأت مركزی نظارت شورای نگهبان بر انتخابات خبرگان نواقص قانونی مشاهده شده در انتخابات را جهت رفع نقص به ستاد انتخابات كشور اعلام می دارد، مگر اینكه نواقص انتخابات در حدی باشد كه صحت آن را مورد تردید قرار دهد و در این صورت، مراتب را با اطلاع ستاد انتخابات كشور و با ذكر دلائل و ارسال مستندات به شورای نگهبان جهت بررسی و اتخاذ تصمیم نهائی اعلام می دارد.
ماده 81- در صورت وصول گزارش فوری از طرف ستاد انتخابات كشور در مورد انتخابات خبرگان موضوع با قید فوریت در هیأت مركزی نظارت بررسی و اتخاذ تصمیم می شود.
ماده 82- یك نسخه از صورت جلسات هیأت مركزی نظارت بر انتخابات جهت اطلاع و ضبط سوابق انتخاباتی به ستاد انتخابات كشور ارسال می گردد.
ماده 83- هیأت مركزی نظارت شورای نگهبان بر انتخابات خبرگان در پایان انتخابات هر حوزه انتخابیه گزارش كامل و جامعی از جریانات انتخابات، ضمن اظهار نظر صریح برای استحضار شورای نگهبان تهیه و دو نسخه از آن از جهت اطلاع به ستاد انتخابات كشور نیز اعلام می دارد.
ماده 84- فرمانداران و بخشداران، پس از دریافت اسامی ناظران از آنها برای نظارت بر انتخابات دعوت می كنند.
ماده 85- ناظر یا ناظرین استان به كلیه گزارشاتی كه از طرف ناظر یا ناظرین شهرستان ها و بخش ها و ستاد انتخابات استانداری در زمینه انتخابات می رسد دقیقاً رسیدگی نموده و نسبت به مسائل مطروحه اظهار نظر كرده ، مراتب را صورت جلسه می نماید و حسب اهمیت موضوع به یكی از طرق زیر اقدام می كنند.
الف – اعلام نظر به ستاد انتخابات استانداری جهت رفع نواقص ستانداری جهب – ارسال گزارش جامع به هیأت مركزی نظارت بر انتخابات
ماده 86- ناظر یا ناظرین شورای نگهبان در استان و یا شهرستان و یا بخش در كلیه مراحل انتخابات در جلسات و مذاكرات هأت اجرایی بدون حق رأی شركت نمودن و مستقیماً بر نحوه برگزاری انتخابات نظارت می نمایند.
ماده87- ناظر یا ناظرین استان در اولین فرصت به انتخاب و صدور احكام ناظرین حوزه های فرعی در صورتی كه مستقیماً به وسیله هیأت نظارت مركزی شورای نگهبان انتخاب نشده باشند اقدام و رونوشت احكام صادره را حسب مورد به استانداری، فرمانداری یا بخشداری مربوطه ارسال می دارند.
ماده 88- در مواقعی كه ناظرین استان به مواردی برخورد نمایند كه در توقف و یا ابطال كلی و یا نتیجه انتخابات مؤثرند، نظر خود را با ذكر دلایل صورت جلسه نموده و همراه با مستندات ، به هیأت مركزی نظارت جهت بررسی و اظهار نظر و گزارش به شورای نگهبان ارسال می دارد.
ماده89- ناظر یا ناظرین شورای نگهبان در كلیه سطوح انتخابات( شعبه ثبت نام، اخذ رأی بخش، شهرستان و استان) وظیفه مراقبت بر اجرای دقیق موازین قانونی را بر عهده دارند و چنانچه مواردی از تخلف و یا تعلل را مشاهده نمایند، موظفند نسبت به گزارش آن با رعایت سلسله مراتب اقدام نمایند.
ماده90- به طور كلی در هر مورد كه ناظرین تعیین شده، بیش از دو نفر باشند یك نفر را از بین خود با اكثریت آراء به عنوان رئیس انتخاب می نمایند و چنانچه اكثریت حاصل نشد، یك نفر را از بین خود به قید قرعه به عنوان رئیس انتخاب می نمایند.
ماده91- در مورد نحوه تعیین تعداد ناظر یا ناظرین، استان ها، شهرستان ها، بخش ها و شعب ثبت نام و اخذ رأی ، هیأت مركزی نظارت بر انتخابات خبرگان منتخب شورای نگهبان، به اكثریت آراء تصمیم می گیرد.
وظایف ناظرین شعب ثبت نام و اخذ رأی ناظ
ماده 92- ناظرین شعب ثبت نام و اخذ رأی كه در صورت لزوم ممكن است از بین كارمندان دولت نیز انتخاب گردند پس از دریافت ابلاغ نظارت در معیت اعضاء شعبه ثبت نام و اخذ رأی و نماینده فرماندار به محل شعبه ثبت نام و اخذ رأی عزیمت می نمایند و در روز اخذ رأی و یك ساعت قبل از شروع به كار باید در محل شهبه ثبت نام و اخذ رأی حضور یافته و تا پایان شمارش آراء و تنظیم صورت جلسه محل شعبه را ترك ننمایند.
ماده93- ناظرین شعب ثبت نام و اخذ رأی حق مداخله یا اعمال نظر در انتخابات را ندارند و مكلفند به محض مشاهده هر گونه تخلف از قانون و آئین نامه انتخابات مراتب را به نماینده فرماندار مستقر در محل شعبه ثبت نام و اخذ رأی یا رئیس شعبه تذكر داده و عنداللزوم به اطلاع هیأت نظارت بخش، شهرستان، استان یا هیأت مركزی خواهند رسانید.
ماده 94- هیأت های اجرایی و مسؤولین وزارت كشور در حوزه انتخابیه مكلفند مدارك مورد تقاضای ناظرین منتخب شورای نگهبان را كه جهت تنظیم گزارش لازم دارند در اختیار آنها قرار دهند.
ماده 95- نحوه انجام وظیفه ناظرین شعب ثبت نام و اخذ رأی به شرح دستورالعمل زیر خواهد بود. دستورالعمل وظایف ناظران شعب ثبت نام و اخذ رأی
1- بررسی تابلوی نام داوطلبان كه باید به ترتیب حروف الفبا با خط بسیار درشت در داخل و خارج حوزه نصب شده باشد و همچنین بررسی محل استقرار شعبه اخذ رأی و انطباق آن با آگهی انتخابات هیأت اجرایی مركز حوزه انتخابیه (استان) . مركز حوزه انتخابیه (استان) .
2- بررسی نحوه نصب پرده (تابلو) شعبه اخذ رأی به نحوی كه تابلو شعبه اخذ رأی قابل رویت باشد .
3- بررسی محل استقرار محل اخذ رأی از لحاظ مسؤولیت تردد برای رأی دهندگان
4- بررسی وضعیت و موقعیت شعبه اخذ رأی در موارد زیر :
الف – آیا نماینده فرماندار كه به حكم وظیفه قانونی لازم است قبل از شروع برنامه اخذ رأی در محل شعبه مستقر شده باشد، حضور دارد؟
ب – آیا نماینده فرماندار به وظایف قانونی خود اعم از نظارت و كنترل شعبه اخذ رأی و صدور برگ انتخابات عمل می نماید؟
پ – آیا نماینده فرماندار برای جلوگیری از ازدحام رأی دهندگان لزوماً برای تسریع در صدور برگ انتخابات از وجود افراد باسواد استفاده نموده است؟
ث – آیا لوازم و وسائل شعبه اخذ رأی برای انجام وظایف اعضای شعبه اخذ رأی مناسب و كافی است؟
ج – آیا كوشش شده است كه محل استقرار صندوق رأی در اتاقی باشد كه حتی المقدور دو در ورود و خروج داشته باشد؟
چ – آیا تعداد محافظان صندوق (مأمورین شهربانی و ژاندارمری و پاسداران انقلاب ) برای حفاظت صندوق و شعبه ثبت نام و اخذ رأی لااقل از سه نفر كمتر نمی باشد؟ و آیا دقت كافی در بازرسی بدنی افراد جهت جلوگیری از ورود افراد مسلح به محل شعبه اخذ رأی انجام می گیرد؟
ح – در صورتی كه افرادی مزاحمت رأی دهندگان را فراهم می نمایند، آیا محافظان صندوق و یا نماینده فرماندار تدبیر لازم را اتخاذ می نماید؟
خ – آیا برای جلوگیری از انجام فعالیت غیرقانونی افرادی كه به نحوی در امر اخذ رأی دخالت می نمایند و یا قصد اعمال نظرات شخصی دارند و احیاناً برای رأی دهندگان در انتخابات خبرگان تكلیف بخصوص تعیین می نمایند نماینده فرماندار تدابیر لازم اتخاذ می نماید و با كمك محافظان صندوق و همكاری اعضای شعبه از عمل غیرقانونی اشخاص ممانعت به عمل می آورد؟
د – آیا قبل از شروع اخذ رأی و یا در پایان اخذ رأی صندوق های اخذ رأی صندوق های اخذ آراء مطابق مقررات لاك و مهر شده و می شوند؟
ذ – آیا اعضای پنج نفری شعبه اخذ رأی رأساً اقدام به رأی گیری می نمایند و یا اینكه افراد غیر مسؤول در امر اخذ رأی دخالت كرده و نسبت به انجام برنامه اخذ رأی مشاركت غیرقانونی دارند؟
5- بررسی و نظارت در نحوه شمارش و قرائت آراء ریخته شده در صندوق های رأی.
6- رعایت دقیق ساعت شروع و خاتمه رأی گیری، به نحوی كه دیرتر از وقت مقرر شروع نشده و قبل از اینكه تمام مراجعین رأی خود را داده باشند، خاتمه نیابد.
7- بررسی در خصوص اینكه هنگام شمارش و قرائت آراء چه تعداد اعضای شعبه حضور داشته اند؟ (كلیه اعضای شعبه باید حضور داشته باشند).
8- آیا نسبت به محافظت از صندوق اخذ آراء پس از شمارش و قرائت آراء و تنظیم صورت جلسه اقدام لازم به عمل آمده است؟
9- صندوق های اخذ رأی پس از خاتمه كار و تنظیم صورت جلسه توسط چه كسانی به هیأت اجرایی تحویل شده است؟
10- بررسی، نظارت و مراقبت در تنظیم صورت جلسه تا پایان اخذ رأی و قرائت آراء شعبه اخذ رأی .
11- ناظرین در كلیه موارد بدون دخالت در امور شعب ثبت نام و اخذ رأی و بدون دخالت در طریق انجام وظایف اعضای شعب و نماینده فرماندار محافظان صندوق در برطرف نمودن موانع و مشلكات كوشش می نمایند و با دادن تذكر به نماینده فرماندار امور جاری شعب اخذ رأی را به نحو مطلوب و در مسیر حقیقی اخذ رأی و قرائت آراء قرار می هند و در صورتی كه مشاهده نمایند كه تذكراتشان به نتیجه مطلوب نخواهد رسید، مراتب را به منظور حصول نتیجه وسیله ناظر، ناظرین بخش یا شهرستان به بخشدار یا فرماندار اطلاع می دهند.
12- هیچ فردی نباید با شناسنامه دیگری و یا به جای شخص دیگری رأی دهد، حتی اگر از نزدیكان و بستگان رأی دهنده باشند، هر فرد فقط حق دارد شخصاً و با شناسنامه خود رأی دهد.
